مقدمه

نگاه قانونگذار در اصل ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به تأمین اجتماعی بسیار مفصل‌تر از نگاهی است که به بیمه دارد، چرا که این اصل دولت یا حکومت را مکلف می کند تا تأمین اجتماعی همگانی را برای همگان اعم از شاغلین غیر آن برقرار نماید.

در طول سنوات گذشته، دولت‌های پس از انقلاب در اجرای این اصل از قانون اساسی توفیق چندانی بدست نباوردند. آن نگاهی که این قانون مقرر می دارد که بایستی به تأمین اجتماعی داشته باشیم، کاملاً متفاوت از بیمه‌های تامین اجتماعی است، چرا که کسی در پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار می گیرد که یک سنواتی، یک مبالغی را پرداخته باشد، در حالی که آن تکلیفی که قانون اساسی مقرر می کند بسیار وسیعتر است، زیرا کاری ندارد کسی حق بیمه‌ای داده باشد یا خیر، برای افراد مختلف، چه کارگر باشد چه نباشد، از کارافتاده باشد، همه در این قانون پیش بینی شده  است. اصل ۲۹ قانون اساسی مقرر می دارد: «برخوردارى از تأمین اجتماعى از نظر بازنشستگى، بیکارى، پیرى، از کارافتادگى، بى سرپرستى، درراه‌ماندگى، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتى و درمانى و مراقبت‌هاى پزشکى به صورت بیمه و غیره حقى است همگانى. دولت مکلّف است طبق قوانین از محل درآمدهاى عمومى و درآمدهاى حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌هاى مالى فوق را براى یک یک افراد کشور تامین کند.»

همچنانکه ملاحظه می نمایید، مطابق اصل فوق، لازمه بهره‌مندی از تأمین اجتماعی پرداخت حق بیمه نیست.

مفهوم بیمه:

بیمه کلمه‌ای است فارسی، ریشه آن از بیم یعنی ترس می‌آید. ترس از هر چیز. ترس در پی چه چیز و یا خطری ایجاد می شود. چه خطراتی ممکن است وجود داشته باشد که افراد به سمت و سوی بیمه پیش روند؟ همه نوع خطر. وقتی خطر آتش سوزی وجود دارد، می روند بیمه آتش سوزی می کنند، خطر تصادفات، کارافتادگی، بیماری، فوت، بیکاری و انواع خطرهایی که برای انسان ممکن است در طول کار و زندگی او پیش بیاید، وجود دارند که اشخاص اقدام به اخذ بیمه های مربوط آن می نمایند.